Δευτέρα 26 Ιουνίου 2017

Επιδράσεις των αρχαίων ελληνικών στα βλάχικα σχετικά με το αριθμητικό σύστημα


Του Γιάννη Τσιαμήτρου

Είναι διαπιστωμένο ότι υπάρχει γλωσσική σχέση της Ελληνικής με τη Κουτσοβλαχική (ΚΒ) και τα τελευταία χρόνια επιφανείς Έλληνες επιστήμονες διαπραγματεύτηκαν αυτό το θέμα (π.χ. οι γλωσσολόγοι Κατσάνης Νίκος, Αντώνης Μπουσμπούκης, Ντίνας Κώστας και ο βαλκανολόγος/ρωμανιστής Αχιλλέας Λαζάρου). Οι έρευνες συνεχίζονται και περισσότερα ασφαλή συμπεράσματα θα υπάρξουν στο μέλλον σε αυτό το θέμα.

Στο παρόν σημείωμα θα ασχοληθούμε με τις επιδράσεις των ελληνικών στα βλάχικα όσον αφορά το αριθμητικό σύστημα. Οι πληροφορίες αντλήθηκαν α) από το βιβλίο των Ν. Κατσάνη & Κ. Ντίνα, με τίτλο ‘Γραμματική της Κοινής Κουτσοβλαχικής’. Έκδοση Αρχείου Κουτσοβλαχικών Μελετών., Θεσ/νίκη 1990 και β) από το βιβλίο του Αχιλλέα Λαζάρου με τίτλο ‘Βαλκάνια και Βλάχοι’, έκδοση ‘Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός’, Αθήνα 1993.

Συγκεκριμένα στο πρώτο βιβλίο οι Ν. Κατσάνης και Κ. Ντίνας μας λένε στις σελ. 67-68, σημειώσεις 1-3:
1. «…Τα αριθμητικά της ΚΒ διαφέρουν σε αρκετά σημεία από τα αντίστοιχα της δακορουμανικής. Συχνά μετά τον αριθμό δέκα χρησιμοποιούνται τα ελληνικά απόλυτα, ενώ η χρήση των ελληνικών τακτικών είναι ακόμη ευρύτερη».
2. «Από το 1-19 η αρίθμηση δεν είναι λατινική μολονότι τα στοιχεία που χρησιμοποιεί είναι λατινικά. Παρόμοια αρίθμηση συναντούμε στα αλβανικά, σλαβικά αλλά και στα αρχαία ελληνικά όπου το 11 και 12 φέρονται ως ἓνδεκα, δώδεκα (δέκα, εἷς, δύο). Από το 13 και πέρα η ταύτιση της αρχαίας ελληνικής και ΚΒ είναι απόλυτη: τρείς και δέκα = trei sprădzatsi, τέταρες και δέκα = patru sprădzatsi, πέντε και δέκα, επτά και δέκα κ.λ.π.».
3. «Η ΚΒ στον αριθμό 20 διαφοροποιείται από τη δακορουμανική, η οποία αγνοεί το λατινικό VIGINTI και χρησιμοποιεί το doauazece (DUO DECEM). Από το 21 ως το 29 η ΚΒ ακολουθεί παρόμοια αρίθμηση με την αρχαία ελληνική: εἷς και εἴκοσιν = ΚΒ unspraγingits (UNUM SUPRA VINGITI), ενώ δακορουμανικά douazeci si unu…». 

Ας έλθουμε τώρα στο σχετικό απόσπασμα του προαναφερθέντος δεύτερου βιβλίου (του Α. Λαζάρου) στις σελ. 218-219.
«…Αξιόλογη αποδεικτική (επιρροή της αρχαίας ελληνικής στα αρμάνικα) σπουδαιότητα περικλείει και το αριθμητικό σύστημα της αρωμουνικής, κυρίως από τον αριθμό 20 και μετά, του οποίου εξακριβωμένη αντιστοιχία υπάρχει μόνον στην αρχαία ελληνική και ακριβέστερα στη δημώδη. Θεωρείται δε ο αρχαιότερος τύπος του συστήματος, όπως παρατηρούν οι Schwyzer κ.ά. Αν και οι αριθμητικοί όροι τόσο στην Αρωμουνική όσο και στη Ρουμανική είναι λατινικοί, η αρίθμηση διαφέρει εντυπωσιακά. Μια μικρή αντιπαράθεση καθιστά ανάγλυφη τη διαφορά:

Λατινική
20 = viginti
21 = viginti unus, a, um (ή unus, a, um et viginti)
22 = viginti duo, duae (ή duo, duae, duo et viginti)
23 = viginti tres, tria (ή tres, tria et viginti) κ.ο.κ.

Ρουμανική
20 = douăzeci
21 = douăzeci şi unu (ή una)
22 = douăzeci şi doi (ή două)
23 = douăzeci și trei κ.ο.κ. 

Ελληνική-αρχαιότερη και δημώδης μορφή αριθμήσεως
20 = Εἴκοσι (Δωρ., Βοιωτ., θεσσ., τύπος Fικατι)
21 = Ἕν ἐπί εἴκοσι
22 = Δύο ἐπί εἴκοσι
23 = Τρία ἐπί εἴκοσι κ.ο.κ.

Αρωμουνική
20 = γiγinţi
21 = unsprăγiγinţi
22 = doĭsprăγiγinţi
23 = treĭsprăγiγinţi κ.ο.κ.

Από την ανάλυση π.χ. του 21 της Αρωμουνικής προκύπτουν οι λατινικές λέξεις unus super viginti, που φαίνονται ως τέλεια μεταγλώττιση του 21 της ελληνικής. Αυτό σημαίνει ότι Έλληνες κατά την έναρξη εκμάθησης της Λατινικής αντικαθιστούν τις ελληνικές λέξεις με τις ταυτόσημες λατινικές διατηρώντας τον παλιότερο τύπο του ελληνικού αριθμητικού συστήματος…». 

Τα ίδια περίπου υποστηρίζει ο Α. Λαζάρου στις παρακάτω εργασίες του:
1. Διδακτορική Διατριβή Αχιλλέα Λαζάρου, με τίτλο ‘Η Αρωμουνική και αι μετά της Ελληνικής σχέσεις αυτής’, Αθήνα 1976, σελ. 291-93.
2. ‘Ελληνογενείς Βλάχοι’, σελ. 71-72, των Αχιλλέα Λαζάρου, Ρίτας Λαζάρου- Παναγάκη, Λεωνίδα Τζημοζιώγα, Δημητρίου Τσακτάνη, έκδοση ‘Επιτροπής Ενημερώσεως επι Εθνικών Θεμάτων’ & ‘Ένωσης Βλάχων Επιστημόνων’, Αθήνα 2005.
3. ‘Ελληνισμός και Λαοί της Νοτιοανατολικής Ευρώπης’, Αχιλλέα Λαζάρου, τόμος Α΄ (σελ. 300), τόμος Β΄ (σελ. 524) & τόμος Γ΄ (σελ. 203-204), Αθήνα, 2009-2010.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.